Kayzen

Belə bir söz var: «Xoşbəxt adam odur ki, səhər işə, axşam evə tələsir». Doğru sözə nə deyəsən… Əgər axşam yorğun-arğın evinin qapısından içəri ayaq basanda ürəyindən qara bir daş asılırsa, deməli, nə səhər işə tələsmisən, nə də indi evə. Eləcə ayaq sürümüsən, vəssalam…

Ardı →

1. Uşaqlarda liderlik keyfiyyətlərini necə inkişaf etdirməli?

Ümumiyyətlə, uşaqlarda liderlik keyfiyyətlərinin inkişafına erkən dövrlərdən başlanılması tövsiyə olunur. Çünki bu keyfiyyətlərin bir çoxunun əsası elə məhz körpəlik dövründə qoyulur. Məsələn: lider üçün zəruri olan təşəbbüskarlıq, qətiyyətlilik, məqsədyönümlülük, məsuliyyətlilik, özünəinam və müstəqillik hissi kimi xüsusiyyətlərin formalaşdırılması əsasən mühit və tərbiyənin psixoloji təsirlərin sayəsində mümkün olur.

Valideynlərin bəzən bu qəbildən olan məsələlərə laqeyd yanaşması gələcəkdə övladlarının taleyində həlledici rol oynaya bilir. Uşağın əldə etdiyi nailiyyətlərin böyüklər tərəfindən emosional şəkildə rəğbətləndirilməsi onda özünəinam hissini, təşəbbüskarlığı artırır, öz etdiyinə görə qürur hissi yaşamasını şərtləndirir. Əksinə, uşağın fəaliyyətinin nəticələrinə laqeyd və ya mənfi münasibətin təzahürü uşaq tərəfindən emosional baxımdan çox neqativ yaşanır. Bu faktın özü isə gələcəkdə onu hansısa təşəbbüslərdən çəkindirərək, onda özünəinamsızlıq hissi formalaşdıra bilər. Adətən özünəinam hissi zəif olan uşaqlarda özünüqiymətləndirmə aşağı, özünütənqidi münasibət isə yüksək səviyyədə olduğundan nədəsə müvəffəqiyyət qazanmaq, mübarizə aparmaq üçün onlar, bir o qədər cəhd göstərmirlər.
Ardı →

1. Uşaqları cəzalandırmaq lazımdırmı?

Cəmiyyətdəki davranış qaydalarını öyrətməyin müxtəlif üsulları var. Bunlardan biri də cəzadır. Bu baxımdan uşağın tərbiyəsində cəzalandırmadan bir vasitə kimi istifadə olunur. Müəyyən mülahizələrə görə, uşağın cəzalandırılması onun psixi inkişafına mənfi təsir göstərir, onu daha aqressiv edir, şəxsiyyətini “cırlaşdırır”, özünüreallaşdırma üçün şərait yaratmır. Praktiki olaraq 10 yaşına qədər cəzalandırılmayan uşaqlar öz arzu və istəklərinin əsiri olur, onları idarə edə bilmir, nəticədə “ipə-sapa yatmırlar”, özlərini “pis” aparırlar. Lakin hər hansı bir cəzanı tətbiq etməzdən əvvəl onun mənasını dərk etmək lazımdır.
Ardı →

Uşaqların həyatında belə bir dönəm olur ki, onlar durmadan təkrar edirlər: “ Mən hamıdan birinci yedim”, “ Mən hamıdan güclüyəm”, “ Ana, sənin sözünə qulaq asıram, bacı yox, hə?”, “ mən heç nədən qorxmuram” və s. Bütün bunlar özündən müşdəbehlik və razılıq kimi qəbul edilməməlidir. Əslində uşaq öz gücünü və imkanlarını, istəklərini bildirmək, öz “mən” ini göstərmək istəyir ki, bu da təbiidir. O, istəyir ki, hər kəs bilsin ki, o hər şeyi edə bilər, birincini, ikincini, üçüncünü də.

Belə anlarda valideynlər laqeyd dura bilmirlər, uşağının bu sevincini gördükdə həvəslə bunu yaxınlarına, dostlarına danışırlar, hətta uşağın yanında belə onu tərifləməyə başlayırlar ki, “ O, ən ağıllı, səliqəli, bacarıqlı uşaqdı”, bununla da hiss etmədən uşaqlarında eqoizm hisslərinin toxumunu səpmiş olurlar.

Ardı →

Analar, ev işlərini çatdırmaq, ya da ağlayan uşağı susdurmaq üçün, ən əsan yol olaraq uşağı televiziya qarşısında oturmağı seçirlər. Beləcə, rahat-rahat qab-qacağımı yuyur, evimi silir süpürürəm deyə bildirirlər.
Atalar isə, çox gərgin və yorucu keçən gündən sonra yemək yeyib, xəbərləri və futbol oyunlarını izləməyi seçirlər.
Çox vaxt da, evdə bir dənə televiziya olması problem olur. Ata idman oyunları, ana serialları, uşaqlar da sevdikləri cigi filmləri izləmək istədikləri üçün mübahisə edirlər. Bu vəziyyətdə hamının otağına bir televiziya alınması, problemi həll etmənin ən asan yolu olaraq düşünülür. Axşamlar hamı öz otağına çəkilərək, istədiyi proqramı seyr etsə problemin həll ediləcəyi sanılır. Bu vəziyyətdə problem həll olunmuş kimi görünsə də, əslində ailə daxilində ünsiyyətin aradan qalxmış olması, çox ciddi bir problem olaraq qarşımıza çıxacaq.
Ardı →

-Eşq ağrısı çəkmənin daha gözəl bir duyğu olduğunu öyrət övladına.

-Öz doğruları üzərində kimsənin onu mühakimə etməsinə icazə verməməsi lazım olduğunu öyrət, başqalarını da öz doğruları üzərində mühakimə etməməyi öyrət övladına.

-Öz fikirlərinə inanmanın gözəlliklərini izah et övladına.

Ardı →

Nəhayət həyat yoldaşını razı sala bilmişdi.Bu gün ikisi də ilk dəfə idi ki, “ailə həkiminə” gedəcəkdi...

Gözləmə otağında oturar-oturmaz adi bir şey üçün mübahisəyə başladılar.Bu dəfə də həmişəki kimi bir-birlərini incidib susdular.Sonra da həkimlə görüş saatlarının çatdığını görüb içəri keçdilər. “Ailə həkimi” hər birindən o birində gördüyü gözəl şeylər haqqında yazmağını xahiş etdi.Həkimin ağzından söz qurtarmamış otağa dərin bir səssizlik çökdü.Hər birinin əlində bir kağız,bir qələm olsa da,heç biri qələmini kağıza toxundurmurdu.

Ardı →

Uşaqlar üçün ən həlledici dövrlərdən biri də yeniyetməlik dövrüdür.Bu dövrdə uşaqlarda fizioloji dəyişikliklərlə yanaşı,psixoloji dəyişikliklər də baş verir.Bu dövrə xas olan əsas xüsusiyyətlərdən biri də (bəlkə də birincisi) təkcə valideynlərin bu dövrü anlamaqda çətinlik çəkmələri yox,uşaqların da bu dövrü anlamaqda çətinlik çəkmələridir.Ona görə də,yeniyetməlik dövründə olan uşaqların hərəkətlərində “qərəz” axtarmaq doğru deyil.

Ardı →

Qonşumuz Əlinin beş və yeddi yaşında iki uşağı var. Bir gün yeddi yaşındakı oğlu Kənana benzinlə çalışan otbiçmə maşını ilə necə ot biçildiyini öyrədirdi. Maşını necə işlədəcəyini öyrədərkən yoldaşı Sevinc, Əlini bir sual vermək üçün içəri çağırdı. Əli içəri girəndə balaca Kənan maşını işlətdi və səhv olaraq çiçəkləri biçdi. Çiçək kərdisi bir anda məhv olmuşdu.

Ardı →